In de meerderheid van de gevallen gaat het over fiscale fraude. In bepaalde gemeenten zijn de gemeentelijke opcentiemen op de inkomstenbelasting immers lager of zijn er zelfs geen. Of het gaat om sociale fraude: het niet aangeven van de juiste gezinssamenstelling levert hogere sociale uitkeringen op. Deze vormen van fraude leveren de overheid minder inkomsten op of genereren meer uitgaven, zodat de bestrijding ervan zeer terecht is.
Wie concreet aan de slag wil om domiciliefraude te bestrijden moet in de eerste plaats een goede kennis van de regelgeving over de bevolkingsregisters hebben. De begrippen hoofdverblijfplaats, huishouden, tijdelijke afwezigheid en referentieadres zijn belangrijk om te bepalen waar iemand moet worden ingeschreven in de bevolkingsregisters en volgens welke gezinssamenstelling.
Daarnaast zijn ook de procedurele aspecten van belang: welke verplichtingen hebben burgers die hun hoofdverblijfplaats wijzigen, hoe kunnen fictieve inschrijvingen in het bevolkingsregister worden rechtgezet en onder welke voorwaarden kan men iemand ambtshalve schrappen uit de bevolkingsregisters. Aan de bestrijding van domiciliefraude komt ook een grensoverschrijdende component te pas: personen die in België in de bevolkingsregisters staan ingeschreven, verblijven in bepaalde gevallen in het buitenland, maar behouden door hun inschrijving in België de Belgische sociale voordelen.
Met die kennis op zak kan op het terrein tot actie worden overgegaan. Het onderzoek bestaat uit het verzamelen van meerdere aanwijzingen over de reële verblijfplaats van een huishouden of een alleenstaande. Van belang is het onderzoek te voeren op zowel het adres van de vermoedelijke verblijfplaats als op het adres van de inschrijving in de bevolkingsregisters. Het energie- en waterverbruik speelt daarbij een belangrijke rol, maar ook andere vaststellingen kunnen tot dienen als bewijs.
Om concreet zicht te krijgen welke elementen door rechters worden meegenomen bij een veroordeling wegens domiciliefraude, speelt de Arrestendatabank van de Vlaamse overheid een interessante rol. Deze databank is geanonimiseerd en daardoor vrij toegankelijk. Binnen het Vlaamse Gewest vormt domiciliefraude in de sociale huur een specifiek misdrijf en de uitspraken daarover zijn opgenomen in de Arrestendatabank (via het menu links doorklikken naar de beleidsmaterie wonen en vervolgens naar de materie domiciliefraude).
Ook het arrest nr. 235.279 van de Raad van State is de moeite waard om gelezen te worden, want daarin wordt eveneens goed aangegeven welke elementen een vaststelling van domiciliefraude kunnen onderbouwen.
