Menu

De politiserende opdracht van de OCMW-sociaal werkers: wat zijn de huidige tendensen binnen het OCMW?

Inherent aan het sociaal werk is de complexe opdracht om zowel in te zetten op de ondersteuning van individuen en gezinnen, net zoals op het engageren van maatschappelijke organisaties. Maar die richtinggevende principes staan onder druk.

15-02-2021 -

Een sterk engagement ten aanzien van rechtvaardigheid en sociale grondrechten wordt bij sociaal werk als onontbeerlijk beschouwd. Maar laat het nu net deze richtinggevende principes zijn die onder druk staan in veel praktijken in het sociaal werk, zoals ook die van het OCMW. Oorzaken hiervan zijn van diverse aard, die we zowel kunnen zoeken in de keuzes van praktijken zelf als in externe factoren. Zo kan de druk van bovenlokale overheden alsook van ruimere maatschappelijke tendensen op de kritische rol van sociaal werk niet onderschat worden.

Mee beïnvloed door een marktdenken, wint het efficiëntiedenken en resultaatgericht werken aan gewicht en wordt het welzijnswerk getroffen door besparingen. Maatschappelijk werkers dienen steeds meer dossiers op te volgen. Dit heeft onvermijdelijk een impact op de tijd die ze kunnen investeren in de begeleiding en opvolging van hun cliënten.

Ook blijft het OCMW niet gespaard van een politieke tijdsgeest die individuele verantwoordelijkheid en activering sterk naar voor schuift. Onder invloed van dergelijke tendensen evolueert de openbare dienstverlening van het OCMW naar een sterkere voorwaardelijkheid. Geen rechten zonder het opnemen van plichten is hierbij een gekende slogan.

Anderzijds – maar uiteraard in samenhang met de bredere tendensen die we hierboven reeds hebben geschetst – richten ook de maatschappelijk werkers zelf zich sterker op interventies op het individuele niveau, waarbij het compenseren voor problemen die cliënten ondervinden en de (her)integratie van mensen in de samenleving de corebusiness is. Hoe essentieel de gerichtheid op dergelijke interventies ook is, zo’n eenzijdige focus houdt het gevaar in dat de maatschappelijk werkers zelf hun ruimere maatschappelijke opdracht uithollen, en het aankaarten van de structurele oorzaken van problemen niet meer als kern van hun werk beschouwen.

Bovendien zorgt de integratie-oefening van OCMW en gemeente ervoor dat maatschappelijk werkers in het OCMW vandaag zoekende zijn naar houvast en oplossingen om hun praktijken een plaats te geven in de nieuwe (geïntegreerde) loketten en dienstverleningsconcepten. De integratie biedt de kans op versterking van hun sociaal werk, maar houdt evengoed het risico in op verschraling en inkrimping. Maatschappelijk werkers zijn tevens op zoek naar een nieuwe verhouding met hun politiek verantwoordelijken.

De politieke structuren, eigen aan het vroegere OCMW, zijn immers opgegaan in de structuren van de gemeente. Door het verdwijnen van de specifieke functie van de OCMW-voorzitter, de autonome OCMW-raad en dito Vast Bureau en door de politieke herlocatie van het Bijzonder Comité voor Sociale Dienst dreigt voor sommige sociale diensten een effect van afstand en vervreemding.

De fysieke nabijheid en de directe contacten met het politiek personeel zijn op sommige plekken dus sterk verminderd. Andersom zijn sommige sociale diensten verhuisd en ondergebracht bij andere gemeentelijke diensten in administratieve centra en gemeentehuizen, waardoor er soms juist meer contact mogelijk is met de burgemeester, schepenen en comitéleden.

Meer informatie? Check het nieuwe cahier Maatschappelijk werk in de reeks Bouwen aan een breed sociaal beleid.

Ook interessant

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 6): Van impact naat impactgedreven handelen | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 4): Kinderrechten en grondrechten, beleidspraktijk | Print zonder abonnement

Peter Cousaert
Hans Grymonprez
Jolijn De Haene
Zita De Pauw
Imke Pichal
Ilse Holvoet
Kathleen Emmery
Isabel Devriendt
Kurt Peeters

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 7): Vrije tijd, een hefboom voor sociaal beleid | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 8): Voedselhulp onder protest | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 9): Een betaalbare woonst voor iedereen: een utopie of niet? | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 11): Inclusief samenleven: lokale besturen als spil bij integratie en inburgering | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel