- "Meneer, mijn gsm is verdwenen! Deze middag had ik hem nog en nu is hij weg. Ik ben er zeker van dat Frank hem weggenomen heeft!"
- "Lelie heeft mijn geheim doorverteld aan Henna. Ik spreek nooit meer met haar."
- "Tijdens de speeltijd moet ik voortdurend tussenbeide komen als leerlingen ruziën."
Een school is een knooppunt waar mensen van verschillende leeftijden, met verschillende zienswijzen en met verschillende belangen samen school maken: leerkrachten, directeurs, leerlingen, ouders... Het is normaal dat er zich geregeld spanningen voordoen tussen die verschillende actoren. Deze spanningen kunnen zich lange tijd ontwikkelen, om zich op een bepaald moment te manifesteren als een echt conflict.
Conflicten kunnen een school ontwrichten. Conflicten tussen leerlingen, geweld en pestgedrag hebben een nefaste invloed op de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en hebben een negatief effect op het klas- en schoolgebeuren. Conflicten tussen leerkrachten onderling of tussen leerkrachten en directeur kunnen het team ontwrichten. Er groeit ontevredenheid, de eenheid in het team gaat verloren, de communicatie verslechtert en de inzet en effectiviteit gaan zienderogen achteruit.
Typisch in teams met veel conflicten is een verhoogde ziekte-uitval. In een vroeg stadium zijn conflicten vaak gemakkelijk aan te pakken. Gebeurt dat niet, dan kunnen ze escaleren. De gevolgen van conflicten in een school kunnen heel groot zijn en hebben onvermijdelijk een impact zowel op werkprestaties en motivatie als op welzijn en gezondheid.
Elke school is gebaat bij een duidelijk beleid rond omgaan met grote en kleine conflicten tussen leerlingen binnen haar muren. Hoe worden conflicten aangepakt? Op welke manier wordt het oplossend vermogen van de leerlingen zelf aangesproken? Wat is de rol van leerkrachten, coördinatoren, verzorgers, directeur en ouders? Is iedereen hierbij betrokken? Staan alle partners erachter? Wie heeft welke rol?
Herstelgericht werken op school
Herstelgericht werken biedt het antwoord. Het is een constructief alternatief voor een straffend beleid. Fundamenteel is dat iedereen wordt betrokken, alle betrokkenen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid en uitgenodigd om samen tot processen, methodieken of herstel te komen.
Op een school werden leerkrachten voortdurend geconfronteerd met conflicten op de speelplaats. Na een zoektocht komen ze uit bij het project peer mediation en worden er leerlingen opgeleid die de kleine conflicten tussen leeftijdsgenoten oplossen. Het duurt enige tijd voor het project ingang vindt in de school en na verloop van tijd is het een normale procedure dat leerlingen met hun kleine conflicten naar leeftijdsgenoten gaan en niet meer naar de leerkracht die toezicht houdt op de speelplaats of de zorgleerkracht.
De leerkrachten ondervinden dat ze meer tijd hebben op de speelplaats, dat er minder conflicten zijn en dat de leerlingbemiddelaars dit graag doen. Ze kijken met bewondering naar hun pupillen en gaan zich zelf ook bijscholen. Stilaan breidt het project zich uit tot in de kleuterklas.
Herstelgerichte processen houden rekening met de behoeften van alle betrokkenen en leiden niet alleen tot oplossingen voor conflicten en tuchtproblemen waar iedereen achter staat, maar ook tot een meer respectvol en emancipatorisch schoolklimaat. Kortom, er wordt op een nieuwe manier naar gezag en autoriteit gekeken.
Het project peer mediation
Peer mediation of leerlingbemiddeling is een methode waarbij kinderen en jongeren tussenbeide komen bij conflicten van leeftijdsgenoten. De bemiddelaars zijn geen scheidsrechters. Zij brengen de communicatie tussen de ruziënde jongeren weer op gang en laten hen op die manier zelf een oplossing zoeken.
“Het is gewoon leuker om met iemand van je eigen leeftijd te praten dan met een volwassene.”
