Data mogen enkel heel selectief bijgehouden worden, bij voorkeur enkel de data van ‘schuldigen’. Alsof we een glazen bol hebben. En alsof bijgehouden data benevens à charge, ook niet à décharge zouden kunnen zijn. Driewerf hoera, we gaan daar beslist gelukkiger van worden. Vergeef me mijn begrafenisstemming als federaal magistraat die deel uitmaakt van de cyber unit van het federaal parket en die samen met tal van gemotiveerde collega’s parketmagistraten en onderzoeksrechters dagelijks het verschil probeert te maken in de strijd tegen zware georganiseerde misdaad, terrorisme, (online) kindermisbruik, mensenhandel, drughandel, wapenhandel…
Wat vaak verkocht wordt als het zegevieren van het fundamenteel grondrecht op privacy, voelt wrang aan voor de magistraten die elke dag concrete zaken met echte mensen en echte slachtoffers onderzoeken en trachten op te oplossen en die een zware eed afgelegd hebben waarin ze zwoeren dat ze alle grondrechten en mensenrechten van alle rechtsonderhorigen zullen beschermen. ‘Human Rights’ heeft een ‘s’ op het einde. Mensenrechten zijn een meervoud. Privacy is een fundamenteel gewaarborgd grondrecht, maar is niet het enige gewaarborgd grondrecht. Er is ook het recht op leven, het recht op fysieke integriteit en het recht om beschermd te worden door de overheid (zie EHRM K.U. v. Finland, 2 december 2008).
Het is de nobele plicht van elke magistraat om al die belangen en grondrechten in elke zaak nauwgezet af te wegen en in balans te houden. De magistraat die zoekt naar de waarheid en die rechtsbescherming moet waarborgen, heeft niet de luxe om zich te mogen beperken tot enkel een hoogmis aan het altaar van de privacy. Mensen of activisten die die luxe wel hebben, moeten – gelukkig voor hen – zelden of nooit de ouders van een verdwenen minderjarige in de ogen kijken met de boodschap dat we helaas de wettelijke mogelijkheid ontberen om hun kind terug te vinden.
Ze hebben wel de luxe om die vaststelling af te doen als een emotioneel argument van justitie. U mag gerust weten dat justitie er als dusdanig geen genoegen in schept om in te breken op de privacy van burgers, net zo min als de chirurg er als dusdanig genoegen in schept om een mens open te snijden. Maar het is soms wel strikt noodzakelijk om die ingreep te doen als men wil helen of levens wil redden. En is het niet beter dat dat dan gebeurt met een scherp scalpel en niet met een botte bijl, en met beide handen vrij in plaats van de rechterarm op de rug gebonden?