De talloze campagnes die worden opgezet om ons meer te laten bewegen, motiveren ons met de verzekering dat we zo een aantal extra levensjaren verdienen. Ook onze kinderen en kleinkinderen willen graag dat we honderd worden.
Het is goed nieuws om te verspreiden in de school en op het werk en het zegt iets over hoe sterk het geslacht is waartoe je behoort. Zelden wordt er gesproken over het feit dat ouder worden ook gelijkstaat aan afbouwen, afscheid nemen, afhankelijk worden van anderen, zelfs voor de meest eenvoudige zaken zoals opstaan, je toilet maken …
Ik ontmoette die andere kant van het ouder worden toen ik als minister van Welzijn op bezoek ging in woonzorgcentra. De intensiteit waarmee bewoners me vastpakten en de vraag stelden “Alsjeblieft, kan jij me niet helpen? Ik wil hier niet langer blijven, geef me een pilletje zodat ik naar mijn man kan daarboven.” ... Het waren beklijvende momenten die ik mee naar huis nam.
Signalen van levensmoeheid worden zelden ernstig genomen. Niet door de familie, maar ook niet door het zorgpersoneel. Ze worden weggezet als “Je hebt een slechte dag, morgen schijnt de zon en voel je je weer beter”, of “Ik zal de dokter vragen dat hij je iets voorschrijft zodat je je beter voelt.” Zo hebben bewoners van het woonzorgcentrum maar één alternatief: in stilte in hongerstaking gaan.
Toen mijn moeder ouder werd, ondervond ik aan den lijve wat het betekent om de ‘gezegende’ leeftijd van 95 te mogen bereiken. Mijn moeder was de enige overlevende uit een gezin van tien. Toen ik langsging, stond er steevast weer een doodsbrief op de kast, ze was de enige overlevende van haar generatie en weigerde na een tijd om nog naar begrafenissen te gaan.
Mijn mama was niet levensmoe, ze bleef tot op het laatste moment zelfredzaam en leefde in een kangoeroewoning bij mijn zus. Twee mannen uit de familie kozen er wel voor om er zelf een einde aan te maken. Iedereen wist het, maar er werd niet over gepraat. Een hartinfarct kan je immers ook plots uit het leven rukken en het klinkt veel aanvaardbaarder en geeft je minder schuldgevoel. Soms blijft er zo weinig over van wat het leven was, dat wat rest niet meer waard is om geleefd te worden, het leven is voltooid.
Het boek ‘Levensmoeheid bij ouderen’ wil het thema voltooid leven bespreekbaar maken. De vraag van ouderen in een woonzorgcentra, bij de huisarts, in de thuiszorg etc. ernstig nemen, is de eerste stap. Daarna moeten we samen op zoek gaan naar het antwoord op de vraag van ouderen die duidelijk maken dat hun leven voltooid is. Dat antwoord is niet eenduidig en ook niet eenvoudig, maar met dit boek wordt alvast een belangrijke aanzet gegeven.
